Koła to najważniejszy element nartorolek. Od nich zależy przyczepność, stabilność, prędkość, amortyzacja i trwałość sprzętu. Ich koszt jest też głównym składnikiem ceny nartorolek. Na pierwszy rzut oka koła różnią się kształtem, czasami kolorem. Czym jeszcze?
W tym tekście przyglądamy się kołom do nartorolek sportowych służących do treningu narciarskiego lub startów w nartorolkowych zawodach. Pomijamy tu pompowane koła do tzw. nartorolek terenowych.
Średnica i szerokość
Im większe koła, tym łatwiej pokonują nierówności terenu, w tym ziarna asfaltu, przez to też szybciej się toczą. Przepisy FIS (Międzynarodowej Federacji Narciarskiej) ograniczają maksymalną średnicę kół do 100 mm. Choć te limity dotyczą tylko sprzętu startowego, na którym ścigają się zawodnicy, na rynku trudno znaleźć jakiekolwiek koła do nartorolek, także treningowe, większe niż 10 cm.
Wraz ze wzrostem rozmiaru kół rośnie też ich waga oraz pogarsza stabilność. Im wyżej stoimy nad ziemią, tym trudniej o zachowanie równowagi, większe też siły (dźwignie) działają na stopę użytkownika. Duży wpływ na stabilność ma także szerokość koła. Im większa, tym trudniej koło się toczy, ale stanowi lepszą podstawę i łatwiej stać na takich nartorolkach.
Ze względu na charakter ruchu średnice i wymiary kół różnią się w zależności od techniki biegu, dla której zostały zaprojektowane. W uproszczeniu: do techniki łyżwowej koła są większe i węższe, do klasycznej mniejsze i szersze.
Tabela 1: najczęściej stosowane wymiary kół w nartorolkach
| technika biegu | średnica [mm] | szerokość [mm] |
| łyżwowa | 80-100 | 22-40 |
| klasyczna | 60-80 | 40-60 |
Kształt
Najczęściej spotykane przekroje bieżni kół nartorolek mają kształt zbliżony do walca, półkola lub elipsy.
Tabela 2: cechy kół nartorolek o różnych przekrojach
| kształt przekroju | stabilność | szybkość* | przyczepność* |
| walec | duża | mała | duża |
| półkole | mała | duża i bardzo duża | średnia |
| elipsa | bardzo mała | bardzo duża | mała |
* szybkość i przyczepność koła zależy też od materiałów z jakich zostało zrobione (głównie bieżnia koła)
Technika łyżwowa, przy której w końcowej fazie odepchnięcia nartorolka ustawiona jest kątowo (czyli nieprostopadle) do podłoża, wymusza stosowanie kół o zaokrąglonych krawędziach. W technice klasycznej, gdzie wskazane jest, aby nartorolki zawsze były ustawione prostopadle do nawierzchni, krawędzie kół mogą być mniej wyoblone.
Na rynku można spotkać też nartorolki do techniki klasycznej na trzech kołach (jedno koło na przedniej osi, dwa na tylnej). W takim sprzęcie zazwyczaj na tylnych osiach montowane są koła identyczne jak do techniki łyżwowej (wąskie o przekroju półkola lub elpisy). Na przedniej osi można spotkać koła szerokie (walce) lub wąskie do techniki łyżwowej. Dwa wąskie koła na tyle gwarantują stabilność większą niż jedno szerokie, walcowate. Łącznie trzy koła na każdej nartorolce dają też dobrą przyczepność.
Tabela 3: najczęściej spotykane przekroje bieżni kół w nartorolkach
| technika biegu | nartorolki treningowe | nartorolki startowe |
| łyżwowa | walec, półkole | półkole, elipsa |
| klasyczna | walec | walec |
Materiały do budowy koła
Koło w nartorolkach składa się z piasty, zwanej też z angielskiego: corem lub hubem. W niej osadza się łożyska. Na piaście znajduje się bieżnia, czyli miękka część koła, która bezpośrednio styka się z podłożem.
Na rynku można spotkać koła z różnymi proporcjami piast do bieżni. W niektórych modelach piasta została zredukowana do cienkiego pierścienia, na którym oblana jest gruba warstwa bieżni. W innych piasta wypełnia większą część średnicy koła.
CZY WIESZ ŻE?
- Na świecie jest niewielu producentów dobrych kół do nartorolek.
- Najlepsze koła produkowane są w Europie.
- Często w nartorolkach różnych marek montowane są takie same koła - zewnętrznego producenta.
- Komplet nowych kół do nartorolek może kosztować niewiele mniej, niż nowe nartorolki.
Bieżnia
Bieżnia koła to najważniejszy jego element. Od budulca, kształtu i grubości bieżni zależą najważniejsze cechy kół, przez to też nartorolek, jak przyczepność, utrzymanie kierunku jazdy, prędkość, trwałość. Do budowy bieżni najpowszechniej wykorzystuje się gumę naturalną i poliuretan. Proporcje grubości piasty i bieżni mają wpływ na zachowanie koła w trakcie jazdy, a także jego trwałość. Grubsza warstwa bieżni lepiej tłumi wstrząsy i drgania, daje też możliwość dłuższego eksploatowania koła. Jednak im grubsza bieżnia, tym bardziej podatna na odkształcenia, przez co koło może mieć mniejszą zdolność do utrzymania toru jazdy.
Guma
Guma charakteryzuje się dobrą elasycznością, przyczepnością i odpornością na ścieranie. Gumowe koła nartorolek zapewniają komfort przy niższych prędkościach. Zdają egzamin szczególnie w nartorolkach do techniki klasycznej.
Natomiast w kołach do techniki łyżwowej guma sprawdza się słabiej, bo ma tendencję do deformowania się przy nieprostopadłym ustawieniu nartorolki podczas kątowego odbicia, co nienaturalnie spowalnia ruch koła. W ten sposób następuje także zwiększone zużycie bieżni.
Poliuretan
To tworzywo sztuczne zazwyczaj ma większą twardość niż guma, także jego zdolność do odbijania się jest większa. To powoduje, że koła poliuretanowe mają większą wydajność, zwłaszcza w nartorolkach do techniki łyżwowej.
Do niedawna koła poliuretanowe kojarzyły się wyłącznie z dużą twardością, małą przyczepnością i niską odpornością na ścieranie. Mieszanki stosowane obecnie przez producentów kół zapewniają przyczepność i trwałość porównywalną, a nawet przewyższającą gumę. Miękkie bieżnie poliuretanowe chronią przed rozwijaniem wysokich prędkości, co jest pożądane w sprzęcie treningowym.
Piasta
Piasty kół w nartorolkach muszą przenosić duże obciążenia spowodowane szybką jazdą, jak też siłami, którymi działa na nie użytkownik przy obiciu. W odróżnieniu od rolek szybkich i łyżworolek, w których na jedną nogę sportowca przypadają aż cztery koła, w nartorolkach do dyspozycji mamy tylko dwa. To oznacza, że każde koło musi znieść dwa razy większe obciążenia.
Piasty kół do nartorolek wykonane są zazwyczaj z metalu lub tworzyw sztucznych. Każdy z tych materiałów ma swoje zalety i wady.
Tworzywo
Tworzywo sztuczne jest tańsze w produkcji i obróbce. Z tego względu bywa wykorzystywane do produkcji kół nartorolkowych. Ma też inną niezaprzeczalną zaletę - jest lekkie. Jedną z istotnych wad jest natomiast brak wystarczającej sztywności. Bywa, że przy bardzo dużych obciążeniach, tam gdzie występują ekstremalne prędkości i siły, plastikowe piasty tracą swój pierwotny kształt, a koła przestają być idealnie owalne.
Metal
Metale stosowane do budowy piast kół nartorolek to najczęściej stopy aluminium. Metal jest sztywniejszy niż tworzywo sztuczne i gwarantuje zachowanie kształtu kół nawet przy bardzo dużych siłach. Jest natomiast relatywnie ciężki. Z tego powodu metalowe piasty najczęściej są ażurowe. Z kolei aluminiowe piasty, stosowane w szybkich kołach wysokiej klasy, odprowadzają ciepło z bieżni kół, które dzięki temu osiągają wyższe prędkości niż koła z piastami plastikowymi.
Twardość
SKALA TWARDOŚCI SHORE-A
Twardość kół mierzy się wg metody opracowanej przez Alberta F. Shore-a, który około 1915 roku opracował przyrząd nazwany durometrem. Można nim dokonać statycznego pomiaru twardości gumy, elastomerów i sztywnych tworzyw sztucznych. Twardość określa się w skali °ShA. Twardość kół do nartorolek zazwyczaj mieści się w przedziale 75-85 ShA.
To cecha, która bezpośrednio wpływa m.in. na komfort, przyczepność i prędkość koła. Koło im twardsze, tym szybsze, ale też mniej komfortowe i mniej przyczepne. Jeśli chcesz wiedzieć, jaką szybkość powinny mieć koła do różnych zastosowań, przeczytaj nasz tekst o dobieraniu nartorolek - czy szybsze są lepsze?
Twardość to jednak nie jedyna właściwość, od której zależy prędkość. Na nią wpływ mają niemal wszystkie pozostałe parametry koła, w tym średnica, szerokość, kształt, a zwłaszcza materiał bieżni. Inną szybkość osiągniemy na kołach gumowych, a inną na poliuretanowych, nawet gdy ich twardość jest identyczna.
Zapisz się do RRS feed tego komentarza
